سه‌شنبه ، ۲۸ فروردین ۱٤۰۳
به وب سایت معاونت آبخیزداری زنجان خوش آمدید
تقویم و تاریخ
سه‌شنبه ، ۲۸ فروردین ۱٤۰۳
Tuesday , 16 April 2024
فروردین 1403
جپچسدیش
321
10987654
17161514131211
24232221201918
31302928272625
آب و هوا
وضعیت آب و هوای زنجان
آمار بازدیدها
بازدید امروز: 337
بازدید دیروز: 433
بازدید هفته: 6,058
بازدید ماه: 59,363
بازدید کل: 2,105,715
افراد آنلاین: 9
اخبار کوتاه:  
ستاد سفید رود 

آشنایـی اجمـالی ازحــوزه ســد سفیـدرود

1- پیشگفتار
 
فكر اصلاح آبخيزهاي ايران اولين بار پس از ساختن سدهاي بزرگ تجلي نمود . زيرا نگهداري اين تاسيسات جلوگيري از حمل رسوبات را در رودخانه ها الزامي مينمود . بيش از 15سال از بهره برداري سد منجيل نگذشته بود كه مسئولين متوجه پرشدن حجمي معادل 50% از حجم مفيد مخزن آن شدند و اين گزارش مسئولين تثيبت خاك را متوجه خطرات جدي فرسايش در حوضه هاي آبخيز رودخانه نمود ميزان رسوب ساليانه ورود به پشت درياچه سد بالغ بر32 ميليون تن برآورد شده است . بعد ديگر مسئله از بين رفتن سريع خاك و نابودي محيط زيست گياه و كاهش حجم مخازن آبي حوزه آبخيز را به همراه خواهد داشت .
سيلهاي حاصله و ضررهاي ايجاد شده تخريب و نابودي خاك را نتيجه ميدهد . درسيل سال 47 خوزستان خاكي معادل 500 ميليون تن بوسيله رودخانه كارون حمل شد كه اين خاك ميتوانست دو برابر سطح دشت مغان را با ارتفاع 20 سانتيمتر بپوشاند سيلهاي چند ساله اخير در 8 استان جنوب ايران ضررهاي جبران ناپذيري را بجاي گذاشت . ميزان فرسايش غيرطبيعي در هر منطقه منتهي به از بين رفتن خاك مرتع و دامپروري آن منطقه ميشود از آن گذشته نابودي پوشش گياهي باعث جاري شدن هر چه زودتر و سريعتر آبهاي حاصل از بارندگي ميشود . در نتيجه دياگرام آبهاي سطحي و آب مورد نياز از هم فاصله بيشتري ميگيرند كه اين خشكساليهاي تابستانه را بدنبال دارد كه فاكتور محدود كننده دركشاورزي مناطق خشك و نيمه خشك است . بنابراين بيش از آنكه به مسئله پرشدن مخازن آب از رسوب توجه ميشد بايد به لم يزرع شدن آبخيزها در اثر فرسايش توجه داشت گرچه توجه به اين موضوع آن مشكل را نيز حل ميكند با توجه به آنچه گذشت به نظر ميرسد كه به اصلاح مراتع و جنگل در وهله اول بايد بيشتر توجه شود .
آب و خاك از مهمترين و اساسي ترين عواملي هستند كه موجود زنده را به ادامه زندگي و بقا و تكامل ياري مينمايند و به جرات ميتوان گفت كه فقدان هر عامل فوق يعني مرگ تدريجي و سرانجام به نابودي موجود زنده مي انجامد .كنترل و حفظ هر يك از اين دوعامل تا حدودي از عهده انسان امروز برآمده است بطوريكه حداقل اين كوشش ميتواند به حفظ آنچه كه بوجود آمده منتهي شود و از انسان بعنوان يك عامل مثبت و نه ويرانگر تصوير ساخت .
اگر نميتوان به توليد آب و خاك اقدام كرد حداقل وظيفه اي كه در مقابل انسان و بردوش او قرار دارد همانا جلوگيري از آلودگي و حفظ اين منابع ميباشد دخالت انسان و استفاده بيرويه او از خاك از مهمترين و موثرترين عوامل مخربي است كه نتايج سو آن كاملا"چشمگير بوده و باعث گرديده تا روز به روز از وسعت قابل استفاده اين منبع كاسته گردد و آدمي را وادار سازد كه براي بدست آوردن قوت و توليد مواد غذايي خود به آب دريا و يا مواد نفتي پناه برده و به جستجو بپردازد . تا شايد شرايط دلخواه را بتواند در آن بيابد از سوي ديگر به علت افزايش جمعيت انسان در اثر استفاده بيرويه و غير اصولي از آب و خاك اين منابع مهم را نيز به محدوديت كه خود نشانه زوال است كشانده و آگاهانه يا ناخود آگاه آنچه را كه براي دوام و بقاء نسل خود بدان نياز دارد به فساد و آلودگي مي كشاند و بدين ترتيب به مرور از ظرفيت منابع آبي و خاكي كاسته شده و زماني فرا مي رسد كه اندشمندان قرن بفكر چاره جويي بر مي آيند و همه نيروهاي مادي و معنوي خود را در راه رسيدن به هدف بسيج مي نمايند شناخت عوامل و شرايط مناسب در بوجود آمدن فرسايش در وهله اول مهمترين وظيفه اي است كه در جهت مبارزه با آن بايد انجام گيرد و آبخيزداري با استفاده از علوم مختلف كه بطور مستقيم و غير مستقيم با اين تحقيق و شناخت مربوط مي شوند مي تواند با آن مبارزه نمايد و برنامه ريزي صحيح و علمي كه با توجه به تمامي جنبه هاي مورد
لزوم انجام مي گيرد خواهد توانست زماني با بهره برداري از نيروهاي مادي و معنوي اين امر را به جلو بياندازد آبخيزداران مملكت از عموم ملت غيور ايران مي خواهند در اين امر مهم آنان را ياري نموده تا ايراني آباد با داشتن آب و خاكي مطمئن و دائمي فراهم و به آيندگان خود تحويل نماييم.
 
2-تاريخچه ساختمان سد منجيل- سفيدرود  :
 
ساختمان سد سفيدرود در تاريخ 29/9/1335 در منجيل در محل تلاقي رودخانه قزل اوزن و شاهرود شروع و در تاريخ 25/10/1340 خاتمه و در اريبهشت ماه 1341 بهره برداري از آن آغاز گرديد با احداث اين سد 100 هزار هكتار به اراضي زير كشت استان گيلان اضافه شده و در حال حاضر كل مساحتي كه بوسيله سد مذكور آبياري ميگردد 240 هزار هكتار ميباشد ارتفاع كل سد 106 متر و ارتفاع آن از كف رودخانه 92 متر است طول تاج 425 متر و فاصله محور دو پايه از هم 14 متر و ضخامت هرپايه 5 متر ميباشد اين سد با دارا بودن 5  واحد نيروگاهي مجموعا"87500 كيلو وات برق توليد ميكند و هر واحد نيروگاه جهت به كار انداختن توربين خود بمنظور توليد برق به 32 متر مكعب آب در ثانيه نياز دارد درياچه سد با حجم  8/1 ميليارد متر مكعب از دوشاخه قزل اوزن بطول 25 كيلومتر و شاهرود بطول 13 كيلومتر تشكيل شده است . مساحت حوزه آبخيز بالادست سد بالغ بر 5670000 هكتار ميباشد مقدار آب ورودي ساليانه به پشت سد از رودخانه مذكور بالغ بر6 ميليارد مترمكعب ميگردد مقدار رسوبات وارده به درياچه بطور متوسط 32 ميليون تن درسال مي باشد كه 25% آن بوسيله خود سد در سال خارج ميگردد .
 
3-تاريخچه تاسيس طرح آبخيزداري حوزه سدسفيدرود :
 
 با توجه به مشكلات پيش آمده ناشي از سيل و از دست دادن بيش از 50% از حجم درياچه سد سفيدرود آبخيزداري سفيدرود در دي ماه سال 1349 در زنجان تاسيس شد در دو دهه 50 و60 اين دفتر با ضعف و قوت ادامه كارداده و دردهه 70 با شتاب بيشتر كارهاي آبخيزداري دنبال شده و درنيمه دوم 70 بمنظور هماهنگي بيشتر و لزوم اجراي عمليات طبق برنامه كنترل و حفاظت از آب و خاك حوزه آبخيز ستاد هماهنگي آبخيزداري سد سفيدرود بصورت حوزه اي تاسيس و دفتر سفيدرود در زنجان كار خود را شروع كرد .
اطلاعات پایه
 
درصد سهم آب و رسوب هر يك از استانهاي واقع در حوزه سد سفيدرود
مجموع
كرمانشاه
اردبيل
گيلان
مازندران
تهران
قزوين
همدان
كردستان
آذر بايجان غربي
آذر بايجان شرقي
زنجان
سهم
5025.19
0.79
369.14
159.36
43.60
605.67
569.17
120.84
832.28
12.51
1066.44
1245.39
حجم آب به میلیون مترمکعب
100.00
0.02
7.35
3.17
0.87
12.05
11.33
2.40
16.56
0.25
21.22
24.78
درصد
31657.46
4.70
1673.71
1098.76
245.73
1111.02
4320.54
718.98
4951.96
74.42
5245.02
12212.61
وزن رسوب به هزارتن
100.00
0.01
5.29
3.47
0.78
3.51
13.65
2.27
15.64
0.24
16.57
38.58
درصد
 

 

درصدسهم مساحت هريك ازاستانهاي واقع درطرح سفيدرود
مجموع
كرمانشاه
اردبيل
گيلان
مازندران
تهران
قزوين
همدان
كردستان
آذر بايجان غربي
آذر بايجان شرقي
زنجان
 
5703071
1349
388715
115655
18992
116176
420708
206151
1419860
21338
1149747
1844380
مساحت به هكتار
100.000
0.024
6.816
2.028
0.333
2.037
7.377
3.615
24.896
0.374
20.160
32.340
درصد

 

درصدسهم فرسايش رودخانه اي هريك از استانهاي واقع درحوزه سدسفيدرود
مجموع
كرمانشاه
اردبيل
گيلان
مازندران
تهران
قزوين
همدان
كردستان
آذر بايجان غربي
آذر بايجان شرقي
زنجان
عنوان
630
0
0
14
0
0
51
0
21
0
280
264
طول فرسايش رودخانه اي به كيلومتر
100.0000
0.0000
0.000
2.2222
0.0000
0.0000
8.0952
0.0000
3.3333
0.0000
44.4444
41.9048
درصد
 
درصدسهم لغزش درهريك  از  استانهاي واقع درحوزه سد سفيد رود
مجموع
كرمانشاه
اردبيل
گيلان
مازندران
تهران
قزوين
همدان
كردستان
آذر بايجان غربي
آذر بايجان شرقي
زنجان
عنوان
15184.17
0.00
7654.89
77.42
0.00
26.00
2305.78
0.51
207.32
0.00
3934.36
977.89
مساحت لغزش به هكتار
100.00
0.00
50.41
0.51
0.00
0.17
15.19
0.00
1.37
0.00
25.91
6.44
درصد

 

تعيين درصد آبراهه در هر يك از استانهاي واقع در طرح سفيد رود
مجموع
كرمانشاه
اردبيل
گيلان
مازندران
تهران
قزوين
همدان
كردستان
آذر بايجان غربي
آذر بايجان شرقي
زنجان
نوع درجه آبراهه
16171.17
0.00
1369.61
266.59
45.54
327.00
1079.99
452.08
3754.96
73.43
2944.49
5857.48
درجه 1
100.00
0.00
8.47
1.65
0.28
2.02
6.68
2.80
23.22
0.45
18.21
36.22
درصد
5547.98
0.00
523.58
53.58
6.62
104.00
354.23
184.92
1311.87
23.73
923.76
2061.69
درجه 2
100.00
0.00
9.44
0.97
0.12
1.87
6.38
3.33
23.65
0.43
16.65
37.16
درصد
2367.11
0.00
259.93
15.48
3.25
15.47
206.12
56.64
580.96
0.00
242.64
986.62
درجه 3
100.00
0.00
10.98
0.65
0.14
0.65
8.71
2.39
24.54
0.00
10.25
41.68
درصد
1096.82
0.00
104.73
55.92
0.00
69.46
78.72
5.55
231.23
0.00
243.86
307.35
درجه 4
100.00
0.00
9.55
5.10
0.00
6.33
7.18
0.51
21.08
0.00
22.23
28.02
درصد
580.53
0.00
72.91
5.32
0.00
0.00
28.31
0.00
81.75
0.00
97.37
294.87
درجه 5
100.00
0.00
12.56
0.92
0.00
0.00
4.88
0.00
14.08
0.00
16.77
50.79
درصد
447.92
0.00
45.50
21.57
0.00
0.00
6.67
0.00
173.44
0.00
81.24
119.50
درجه 6
100.00
0.00
10.16
4.82
0.00
0.00
1.49
0.00
38.72
0.00
18.14
26.68
درصد

 

درصد فرسايش هر يك از استانهاي واقع در طرح سفيد رود به تفكيك
مجموع
كرمانشاه
اردبيل
گيلان
مازندران
تهران
قزوين
همدان
كردستان
آذر بايجان غربي
آذر بايجان شرقي
زنجان
فرسايش
4838604
1349
335431
89787
18992
108354
375306
204422
1370505
21338
830838
1482282
فرسايش كند
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
0-100   T/KM^2/year
100.00
0.03
6.93
1.86
0.39
2.24
7.76
4.22
28.32
0.44
17.17
30.63
درصد
864368
0
53185
25869
0
7821
45401
1730
49357
0
318909
362096
فرسايش تند
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
100-100000   T/KM^2/year
100.00
0.00
6.15
2.99
0.00
0.90
5.25
0.20
5.71
0.00
36.90
41.89
درصد

 

درصد تخريب مخصوص هر يك از استانهاي واقع در طرح سفيد رود بر حسب تن در كيلومتر مربع در سال
مجموع
كرمانشاه
اردبيل
گيلان
مازندران
تهران
قزوين
همدان
كردستان
آذر بايجان غربي
آذر بايجان شرقي
زنجان
تخريب مخصوص
1810563
1349
0
24840
0
0
141917
48164
659696
1236
119862
813499
0-10
100.00
0.07
0.00
1.37
0.00
0.00
7.84
2.66
36.44
0.07
6.62
44.93
درصد
3282923
0
355610
77454
18992
107801
236247
157988
721976
20102
779045
807708
10-100
100
0.00
10.83
2.36
0.58
3.28
7.20
4.81
21.99
0.61
23.73
24.60
درصد
38901
0
0
0
0
0
26855
0
10570
0
0
1476
100-1000
100
0.00
0.00
0.00
0.00
0.00
69.03
0.00
27.17
0.00
0.00
3.79
درصد
282940
0
13468
13086
0
0
15065
0
27616
0
65294
148411
1000-10000
100
0.00
4.76
4.63
0.00
0.00
5.32
0.00
9.76
0.00
23.08
52.45
درصد
286875
0
19638
32
0
8374
0
0
0
0
185546
73285
10000-100000
100
0
6.85
0.01
0.00
2.92
0.00
0.00
0.00
0.00
64.68
25.55
درصد

 

درصد انواع مختلف سنگها در هر يك از استانهاي واقع در طرح سفيد رود به تفكيك
مجموع
كرمانشاه
اردبيل
گيلان
مازندران
تهران
قزوين
همدان
كردستان
آذر بايجان غربي
آذر بايجان شرقي
زنجان
نوع سنگ
972594
0
102200
17193
0
26238
49455
16335
70402
0
267865
422906
مارن قرمز گچي
100
0.00
10.51
1.77
0.00
2.70
5.08
1.68
7.24
0.00
27.54
43.48
 درصد
1760870
482
0
0
0
0
3144
128311
848118
5313
336420
439082
آبرفتهاي قديم )پليوكواترنر)
100
0.03
0.00
0.00
0.00
0.00
0.18
7.29
48.16
0.30
19.11
24.94
 درصد
200667
0
0
1071
0
4494
8595
0
13447
0
10456
162604
آبرفتهاي سست - ورم ، پست ورم
100
0.000
0.000
0.534
0.000
2.240
4.283
0.000
6.701
0.000
5.211
81.032
 درصد
423184
0
0
7493
5771
15631
49421
19975
134797
8943
57607
123546
شن -كنگلومرا -مارنهاي آهكي- مارنهاي  شني
100.00
0.00
0.00
1.77
1.36
3.69
11.68
4.72
31.85
2.11
13.61
29.19
 درصد
183729
0
53321
15108
34
985
9355
29581
50374
0
4207
20764
گچ تراورتن
100
0.0000
29.021
8.2230
0.0185
0.536
5.0917
16.1003
27.4176
0.0000
2.2898
11.3014
 درصد
دنباله جدول سنگها
 
مجموع
كرمانشاه
اردبيل
گيلان
مازندران
تهران
قزوين
همدان
كردستان
آذر بايجان غربي
آذر بايجان شرقي
زنجان
نوع سنگ
934902
0
60825
36203
7741
35838
202801
11646
13829
3118
246655
316246
خاكسترهاي آتشفشاني
100
0.00
6.51
3.87
0.83
3.83
21.69
1.25
1.48
0.33
26.38
33.83
 درصد
371914
0
8871
4415
0
6349
4822
0
184428
3007
9332
150690
سنگهاي دگرگوني دوران اول
100
0
2.39
1.19
0.00
1.71
1.30
0.00
49.59
0.81
2.51
40.52
 درصد
711246
0
163180
30495
4281
26636
64244
306
95918
723
196144
129319
سنگهاي آتشفشاني بيروني سخت دوران سوم و چهارم
100
0
22.94
4.29
0.60
3.74
9.03
0.04
13.49
0.10
27.58
18.18
 درصد
132720
0
320
679
1166
0
24322
0
8553
234
21163
76283
سنگهاي آتشفشاني دروني
100
0
0.24
0.51
0.88
0.00
18.33
0.00
6.44
0.18
15.95
57.48
 درصد

 

نتايج كلي درصدعامل درهر يك از استانهاي واقع در حوزه سدسفيدرود
كرمانشاه
اردبيل
گيلان
مازندران
تهران
قزوين
همدان
كردستان
آذر بايجان غربي
آذر بايجان شرقي
زنجان
درصد فاكتورها
0.024
6.816
2.028
0.333
2.037
7.377
3.615
24.896
0.374
20.160
32.340
مساحت
0.016
7.346
3.171
0.868
12.053
11.326
2.405
16.562
0.249
21.222
24.783
سهم آب
0.015
5.287
3.471
0.776
3.510
13.648
2.271
15.642
0.235
16.568
38.577
سهم رسوب
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
آبراهه
0.000
8.469
1.649
0.282
2.022
6.678
2.796
23.220
0.454
18.208
36.222
درجه 1
0.000
9.437
0.966
0.119
1.875
6.385
3.333
23.646
0.428
16.650
37.161
درجه 2
0.000
10.981
0.654
0.137
0.654
8.708
2.393
24.543
0.000
10.250
41.680
درجه 3
0.000
9.549
5.098
0.000
6.333
7.177
0.506
21.082
0.000
22.233
28.022
درجه 4
0.000
12.559
0.916
0.000
0.000
4.877
0.000
14.082
0.000
16.773
50.793
درجه 5
0.000
10.158
4.816
0.000
0.000
1.489
0.000
38.721
0.000
18.137
26.679
درجه 6
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 

 
شيب
0.000
0.933
0.339
0.000
0.222
0.636
17.564
42.974
0.000

 

33.218
0-1
0.000
0.702
0.041
0.000
0.000
2.167
3.321
34.608
0.362
20.011
38.788
1-4
0.000
5.098
1.063
0.000
0.295
2.446
2.003
27.981
0.508
32.333
28.273
4-9
0.018
9.577
3.091
0.000
2.471
7.370
0.658
18.947
0.933
26.585
30.350
9-16
0.000
19.565
2.741
0.497
3.587
17.432
0.275
6.658
0.188
19.724
29.333
16-25
0.157
6.840
7.061
2.005
8.524
21.448
0.000
0.000
0.000
32.156
21.809
>25
 
كرمانشاه
اردبيل
گيلان
مازندران
تهران
قزوين
همدان
كردستان
آذر بايجان غربي
آذر بايجان شرقي
زنجان
درصد فاكتورها
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
فرسايش  ton/km^2/year
0.028
6.932
1.856
0.393
2.239
7.756
4.225
28.324
0.441
17.171
30.634
0-100
0.000
6.153
2.993
0.000
0.905
5.253
0.200
5.710
0.000
36.895
41.891
100-100000
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
تخريب مخصوص  ton/km^2/year
0.075
0.000
1.372
0.000
0.000
7.838
2.660
36.436
0.068
6.620
44.931
0-10
0.000
10.832
2.359
0.579
3.284
7.196
4.812
21.992
0.612
23.730
24.603
10-100
0.000
0.000
0.000
0.000
0.000
69.034
0.000
27.172
0.000
0.000
3.794
100-1000
0.000
4.760
4.625
0.000
0.000
5.324
0.000
9.760
0.000
23.077
52.453
1000-10000
0.000
6.845
0.011
0.000
2.919
0.000
0.000
0.000
0.000
64.678
25.546
10000-100000
0.000
0.000
2.222
0.000
0.000
8.095
0.000
3.333
0.000
44.444
41.905
فرسايش رودخانه اي
0.000
50.414
0.510
0.000
0.171
15.185
0.003
1.365
0.000
25.911
6.440
لغزش
 
كرمانشاه
اردبيل
گيلان
مازندران
تهران
قزوين
همدان
كردستان
آذر بايجان غربي
آذر بايجان شرقي
زنجان
درصد فاكتورها
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
سنگ شناسي
0.000
10.508
1.768
0.000
2.698
5.085
1.680
7.239
0.000
27.541
43.482
مارن قرمز گچي
0.027
0.000
0.000
0.000
0.000
0.179
7.287
48.165
0.302
19.105
24.936
آبروفتهاي قديمي
0.000
0.000
0.534
0.000
2.240
4.283
0.000
6.701
0.000
5.211
81.032
آبروفتهاي سست - ورم - پست ورم
0.000
0.000
1.771
1.364
3.694
11.678
4.720
31.853
2.113
13.613
29.194
شن-كنگلومرا-مارنهاي آهكي و شني
0.000
29.022
8.223
0.019
0.536
5.092
16.100
27.418
0.000
2.290
11.301
گچ تراورتن
0.000
6.506
3.872
0.828
3.833
21.692
1.246
1.479
0.334
26.383
33.827
خاكسترهاي آتشفشاني
0.000
2.385
1.187
0.000
1.707
1.297
0.000
49.589
0.809
2.509
40.517
سنگهاي دگرگوني دوره اول
0.000
22.943
4.288
0.602
3.745
9.033
0.043
13.486
0.102
27.578
18.182
سنگهاي آتشفشاني بيروني سخت دوران سوم و چهارم
0.000
0.241
0.512
0.879
0.000
18.326
0.000
6.444
0.176
15.946
57.477
سنگهاي آتشفشاني دروني
0.000
0.000
2.222
0.000
0.000
8.095
0.000
3.333
0.000
44.444
41.905
فرسايش رودخانه اي
0.000
50.414
0.510
0.000
0.171
15.185
0.003
1.365
0.000
25.911
6.440
لغزش